Rajasthan Board RBSE Class 7 Sanskrit रचना अपठित गद्यांशः
निर्देशः- अधोलिखितान् गद्यांशान् पठित्वा एतदाधारित प्रश्नानाम् उत्तराणि यथानिर्देशं लिखतः–
(1) भारतस्य उत्तरस्यां दिशि हिमालय पर्वतः अस्ति। सः भारतस्य मुकुटमणिः इव शोभते। सः शत्रुभ्यः अस्मान् रक्षति। अस्य दक्षिणपूर्व-दिशयोः समुद्रौ स्तः। सागर: भारतमातुः चरणौ प्रक्षालयति इव। अस्माकं देशे अनेके पर्वताः सन्ति। अत्र अनेकाः नद्यः प्रवहन्ति। नद्यः पानाय जलं यच्छन्ति। ताः नद्यः देशे सस्यम् अपि सिञ्चन्ति। एवं ताः अस्माकम्। उदरपूरणाय अन्नं जलं च यच्छन्ति।
- उपर्युक्त गद्यांशस्य उचितं शीर्षक लिखत?
- हिमालयः केभ्यः अस्मान् रक्षति?
- देशे सस्यं कोः सिञ्चन्ति?
- हिमालयः भारतस्य कस्यां दिशि वर्तते?
- भारतस्य मुकुटमणिः इव कः शोभते?
उत्तर:
- हिमालयः,
- शत्रुभ्यः,
- नद्यः,
- उत्तरस्यां,
- हिमालयः।
(2) विवेकानन्दस्य जन्म कोलकाता (कलकत्ता) महानगरे अभवत्। बाल्यकाले अस्य नाम’नरेन्द्र’ इति आसीत्। नरेन्द्रस्य पितुः नाम विश्वनाथदत्तः मातुः नाम च भुवनेश्वरी आसीत्। सः रामकृष्ण परमहंसस्य शिष्यः आसीत्। विवेक प्राप्य एषः एव नरेन्द्रः विवेकानन्दस्य नाम्ना प्रसिद्ध अभवत्। सः समाज सुधारकः, भारतीयसंस्कृतेः रक्षकः जनप्रेरकः च आसीत्।
- उपर्युक्त गद्यांशस्य उचितं शीर्षकं लिखत?
- विवेकानन्दस्य जन्म कस्मिन् महानगरे अभवत्?
- बाल्यकाले विवेकानन्दस्य किं नाम आसीत्?
- रामकृष्ण परमहंसस्य शिष्यः कः आसीत्?
- नरेन्द्रस्य पितुः नाम किम् आसीत् ?
उत्तर:
- विवेकानन्दः
- कोलकातायाम्
- नरेन्द्रः
- विवेकानन्दः
- विश्वनाथ दत्तः।
(3) नगरस्य पूर्वभागे एकम् उद्यानम् अस्ति। उद्याने विविधाः वृक्षाः, पादपाः, लताः च सन्ति। वृक्षाः मधुराणि फलानि यच्छन्ति। इमे आम्रवृक्षा सन्ति। आम्रवृक्षे पिकः मधुरं गायति। पादपेषु लतासु च पुष्पाणि विकसन्ति। पुष्पेषु सुगन्धिं भवति। अतः पुष्पेषु भ्रमराः तिष्ठन्ति, पुष्पाणां रसं पिबन्ति, मधुरेण स्वरेण च गुञ्जन्ति।
- उपर्युक्त गद्यांशस्य उचितं शीर्षकं लिखत?
- नगरस्य पूर्व भागे किम् अस्ति?
- सुगन्धिः केषु भवति?
- पिकः कुत्र तिष्ठति?
- पुष्पेषु के तिष्ठन्ति?
उत्तर:
- उद्यानम्,
- उद्यानम्,
- पुष्पेषु,
- आम्रवृक्षे,
- भ्रमराः
(4) वने एकः सिंह: निवसति स्म। सिंहः गुहायां शयनं करोति स्म। कोऽपि मूषकः तत्र आगत्य सिंहस्य शरीरे अधावत्। कुपित: सिंहः मूषकं करे गृह्णाति। मूषकः निवेदयति- “मां मा मारय अहं ते सहायतां करिष्यामि।” सिंह: हसन्नवदत्-“लघुमूषकः मम सहायता करिष्यति ?” एकदा सिंह: जाले अपतत्। सः उच्चैः अगर्जत्। तस्य गर्जन श्रुत्वा मूषकः आगच्छत्। सः जालं दन्तैः अकर्तयत्। बन्धनमुक्त: सिंहोऽवदत्-“मित्रं तु लघुः अपि वरम्।”
- उपर्युक्त गद्यांशस्य उचितं शीर्षक लिखत?
- मूषकः जालं कैः अकर्तयत्?
- सिंहः कुत्र शयनं करोति स्म?
- सिंहस्य शरीरे कः अधावत्?
- एकदा जाले कः अपतत्?
उत्तर:
- सिंहमूषकयो:
- दन्तैः
- गुहायाम्
- मूषकः
- सिंहः।