RBSE Class 9 Sanskrit व्याकरण उपसर्ग-प्रकरणम्

Rajasthan Board RBSE Class 9 Sanskrit व्याकरण उपसर्ग-प्रकरणम् उपसर्ग की परिभाषा-शब्द या धातु (क्रिया) के पूर्व जो पद जोड़े या लगाये जाते हैं वे उपसर्ग कहे जाते हैं। उपसर्ग का प्रयोग करने से धातु के अर्थ में विशेषता आ जाती है। कहीं धातु का अर्थ परिवर्तित होकर एक नया अर्थ प्रकट करता है तो कहीं … Read more

RBSE Solutions for Class 7 Sanskrit रञ्जिनी Chapter 6 स्वास्थ्यम्

Rajasthan Board RBSE Class 7 Sanskrit रञ्जिनी Chapter 6 स्वास्थ्यम् RBSE Class 7 Sanskrit रञ्जिनी Chapter 6 पाठ्य-पुस्तक के प्रश्नोत्तर प्रश्न 1. निम्नपदानाम् उच्चारणं कुरुत-(निम्न पदों के उच्चारण कीजिए-) ह्यः, क्षुधाभावः, उदरपीडा, मार्गदर्शनम्, स्वीकुरु, सिद्धासनम्, मनोनिग्रहार्थम्। नोट- छात्रा: स्वयमेव उच्चारणं कुर्वन्तु। (छत्र स्वयं उच्चारण करें) प्रश्न 2. निम्नलिखितप्रश्नानाम् उत्तराणि एकपदेन लिखत(निम्नलिखित प्रश्नों का उत्तर एक … Read more

RBSE Class 9 Sanskrit व्याकरण उच्चारणस्थानानि

Rajasthan Board RBSE Class 9 Sanskrit व्याकरण उच्चारणस्थानानि सभी वर्गों का उच्चारण मुख से होता है, जिसमें-कण्ठ, जिह्वा, तालु, मूर्धा, दन्त, ओष्ठ एवं नासिका का योगदान होता है। इन उच्चारण-स्थानों से पूर्व ‘वर्ण’ के विषय में आवश्यक ज्ञान अपेक्षित है। वर्ण- वर्ण उस मूल ध्वनि को कहते हैं, जिसके टुकड़े न हो सकें। जैसे- क्, … Read more

RBSE Class 9 Hindi व्याकरण प्रत्यय

Rajasthan Board RBSE Class 9 Hindi व्याकरण प्रत्यय प्रत्यय वे शब्दांश हैं जो किसी शब्द के अन्त में जुड़कर उसके अर्थ में कुछ परिवर्तन कर देते हैं अथवा उसके अर्थ को पूरी तरह बदल देते हैं, जैसे – हिरन + ई = हिरनी, बल + हीन = बलहीन। यहाँ हिरन शब्द में ई प्रत्यय जोड़ … Read more

RBSE Solutions for Class 7 Sanskrit रञ्जिनी Chapter 5 नित्यं कर्तव्यम्

Rajasthan Board RBSE Class 7 Sanskrit रञ्जिनी Chapter 5 नित्यं कर्तव्यम् RBSE Class 7 Sanskrit रञ्जिनी Chapter 5 पाठ्य-पुस्तक के प्रश्नोत्तर प्रश्न 1. निम्नलिखितशब्दानाम् उच्चारणं कुरुत- (निम्नलिखित शब्दों का उच्चारण कीजिये-) प्रात:काले, स्मृत्वा, कृत्वोद्यानम्, व्यायामम्, झञ्झावातः, गृहमागत्य, भूत्वैवाहम्, देवदर्शनम्, भव्यम्, सायङ्काले। नोट- छात्रा: स्वयमेव उच्चारणं कुर्वन्तु। (छात्र स्वयं उच्चारण करें।) प्रश्न 2. निम्नलिखितप्रश्नान् एकपदेन उत्तरत- … Read more

RBSE Class 9 Sanskrit रचना अनुवाद प्रकरणम्

Rajasthan Board RBSE Class 9 Sanskrit रचना अनुवाद प्रकरणम् अनुवाद का अर्थ-एक भाषा को दूसरी भाषा में परिवर्तित करने का नाम अनुवाद है। संस्कृत वाक्यों में कर्ता, क्रिया, कर्म आदि का स्थानक्रम स्थिर नहीं है। लेखक या बोलने वाला अपनी इच्छानुसार इन्हें किसी भी स्थान पर रख सकता है। यही संस्कृत भाषा की विशेषता है। … Read more

RBSE Solutions for Class 7 Sanskrit रञ्जिनी Chapter 4 आदिकत्रिः वाल्मीकिः

Rajasthan Board RBSE Class 7 Sanskrit रञ्जिनी Chapter 4 आदिकत्रिः वाल्मीकिः RBSE Class 7 Sanskrit रञ्जिनी Chapter 4 पाठ्य-पुस्तक के प्रश्नोत्तर प्रश्न 1. निम्नलिखितशब्दानाम् उच्चारणं कुरुत-(निम्नलिखित शब्दों के उच्चारण कीजिए-) युष्माकम्, कमण्डलुः, ममाधिकारः, ख्यातनामा, दस्युः, प्रवेष्टुम्, पुत्रादीन्, व्याधेन, विध्यम्, त्वमगमः। उत्तर: छात्रा: स्वयमेव उच्चारणं कुर्वन्तु । (छात्रगण स्वयं ही उच्चारण करें।) प्रश्न 2. निम्नलिखितप्रश्नान् एकपदेन … Read more

RBSE Solutions for Class 8 Hindi Chapter 3 रणथम्भौर की यात्रा

Rajasthan Board RBSE Class 8 Hindi Chapter 3 रणथम्भौर की यात्रा RBSE Class 8 Hindi Chapter 3 पाठ्यपुस्तक के प्रश्न पाठ से सोचें और बताएँ- प्रश्न 1. रणथम्भौर कौन-कौनसी पर्वतमालाओं के मध्य है? उत्तर: रणथम्भौर अरावली और विन्ध्याचल की सुरम्य पर्वतमालाओं के मध्य में स्थित है। प्रश्न 2. रणथम्भौर अभयारण्य में कितने प्रकार के पक्षी … Read more

RBSE Class 9 Hindi व्याकरण सन्धि

Rajasthan Board RBSE Class 9 Hindi व्याकरण सन्धि संधि – ‘संधि’ का अर्थ है – आपस में मेल। जिस प्रकार दो व्यक्तियों या प्राणियों में मेल हो जाता है तो उनके विचार आपस में मिलते-जुलते रहते हैं। इसी प्रकार शब्दों एवं वर्गों में भी आपस में मेल होता है। व्याकरण की भाषा में वर्षों के … Read more

RBSE Class 9 Sanskrit रचना चित्रवर्णनम्

Rajasthan Board RBSE Class 9 Sanskrit रचना चित्रवर्णनम् प्रश्नः अधः प्रदत्तम् चित्रम् आधृत्य शब्द-सूच्याः/मजूषायाः सहायतया पञ्चवाक्यानि उत्तरपुस्तिकायां लिखतमञ्जूषा 1. अयम्, विद्यालयः, सुन्दरः, समीपे, वृक्षाः, कक्षाः, गच्छामि, मित्रेण सह, प्रतिदिनं उत्तर: अयं मम विद्यालयः अस्ति। मम विद्यालय: सुन्दरः अस्ति। विद्यालय: मम गृहस्य समीपे अस्ति। विद्यालयं परितः बहवः वृक्षाः सन्ति। विद्यालये पञ्चविंशतिः (25) कक्षाः सन्ति, अहं प्रतिदिनं … Read more

RBSE Solutions for Class 7 Sanskrit रञ्जिनी Chapter 3 संस्कृतदिवसः

Rajasthan Board RBSE Class 7 Sanskrit रञ्जिनी Chapter 3 संस्कृतदिवसः RBSE Class 7 Sanskrit रञ्जिनी Chapter 3 पाठ्य-पुस्तक के प्रश्नोत्तर प्रश्न 1. निम्नलिखितपदानाम् उच्चारणं कुरुत- (निम्नलिखित पदों का उच्चारण कीजिए-) इत्यादीनि, संस्कृतदिवस:, पूर्णिमायाम्, बन्धनोत्सव:, रक्षा बन्धनोत्सवस्य, प्रतियोगिताः, गौरवम्, अस्तित्वम्। नोट- छात्रा स्वयमेव शिक्षकस्य साहाय्येन उच्चारणं कुर्वन्तु । | (छात्र स्वयं ही उच्चारण करें।) प्रश्न 2. … Read more